Темы

Бабруйская крэпасць

У гэтым годзе спаўняецца 205 год з пачатку будавання Бабруйскай крэпасці. Бабруйск — бліжэйшы да Глуска вялікі горад, нашы продкі колісь ездзілі туды па розных справах на конях, а то і пешшу хадзілі. Быў час, калі Глуск уваходзіў у склад Бабруйскага павета. Напэўна, не знойдзецца ніводнага глушчаніна, які б не быў у Бабруйску, і мала хто не чуў пра Бабруйскую крэпасць.

Калі ў 1810 годзе цар Аляксандр I прыняў рашэнне аб будаўніцтве Бабруйскай крэпасці, то дзеля гэтай справы задзейнічалі багата народу і з горада, і з навакольных вёсак і мястэчак. Гараджане працавалі на будаўні-чых работах, сяляне — на земляных і будаўніцтве цагельнага завода, сярод іх былі і нашы землякі. Акрамя людзей, ад кожнай губерні — Мінскай, Магілёўскай, Чарнігаўскай — было накіравана па 500 фурманак. Была арганізавана вытворчасць будаўнічых матэрыялаў у бліжніх населеных пунктах, у тым ліку Глуску і Асіповічах. Згодна з планам генерал-маёра А. І. Осцермана, які кіраваў работамі, крэпасць павінна была стаць адной з лепшых цытадэлей у Еўропе.

Багата гінула людзей ад цяжкай працы, багата памерла ад халеры, што касіла ў тыя гады народ, але крэпасць была пабудавана ў вельмі кароткі тэрмін, за два гады, і вельмі якасна. Камендантам крэпасці быў назначаны генерал-маёр Ігнацьеў. Летам 1812 года войскі Напалеона распачалі вайну з Расіяй, тэрыторыя Беларусі таксама ператварылася ў арэну жорсткіх баёў. Многія глушчане на працягу некалькіх месяцаў прымалі ўдзел у абароне Бабруйскай крэпасці. Гарнізон крэпасці так і не скарыўся ворагу, хаця з 30 тысяч французскіх салдат, што знаходзіліся ў той час на тэрыторыі Беларусі, — 12 тысяч стаялі пад сценамі крэпасці. “Ні адна крэпасць у Расіі ніколі не з’яўлялася настолькі карыснай, як Бабруйская ў 1812 годзе”, — пісаў генерал-маёр А. І. Міхайлоўскі ў кнізе “Героі Айчыннай вайны”.

Крэпасць будавалася як абарончы аб’ект, і ў яе будаўнікоў нават у думках не было, чым стане гэта цытадэль пазней. К канцу XIX стагоддзя яна страчвае свае абарончыя функцыі і ператвараецца ў крэпасць-турму, дзе ў заключэнні знаходзілася шмат палі-тычных вязняў. Многія дзекабрысты былі прыгавораны да катаржных работ у  Бабруйскай крэпасці. Потым тут размяшчаўся дысцыплінарны батальён: праходзілі “выхаваўчую” службу салдаты і матросы Балтыйскага флоту, асуджаныя за рэвалюцыйную дзейнасць. У гады савецкай улады сюды адпраўлялі тых, хто не жадаў ёй падпарадкоўвацца, асабліва хутаран і аднаасобнікаў. “Пасадзілі ў крэпасць…”, “сядзеў у крэпасці…”, — гавораць глушчане, успамінаючы той далёкі час. У гады Вялікай Айчыннай вайны некаторыя нашы землякі таксама былі вязнямі крэпасці, якую фашысты ператварылі ў лагер смерці. Праз яго прайшло багата людзей, мала хто выжыў, але такія ёсць у Глуску.

У ноч на 7 лістапада 1941 года ў Бабруйскай крэпасці было спалена і расстраляна 4 тысячы вязняў, а да жніўня 1942 года загублена каля 40 тысяч чалавек. У 2014 годзе на тэрыторыі крэпасці, на месцы брацкага пахавання,  узведзены мемарыял мужнасці і смутку, кіраўніком аўтарскага калектыву, які распрацаваў гэты ансамбль, быў Леанід Мендзелевіч Левін, які, на жаль, не дажыў да яго адкрыцця.

Шмат чаго бачыла крэпасць, яна жыла сваім жыццём, а час яе няўмольна разбураў. Але ўсё ж засталіся да нашых дзён збудаваныя аб’екты. На тэрыторыі Бабруйскай крэпасці, а яна даволі вялікая, іх захоўваецца 49, гэта фартыфікацыйныя збудаванні, таўшчыня сцен якіх дасягае больш за адзін метр, падобных ім няма на тэрыторыі краіны, бытавыя пабудовы.

Крэпасць-герой, крэпасць-помнік… Яна мае права на памяць і жыццё. Аб тым, як пачынала будавацца  Бабруйская крэпасць, чым жыла тагачасная Беларусь, можна даведацца, прачытаўшы кнігу Наталлі Голубевай “На перепутье двух дорог”. Кніга ёсць у Глускай цэнтральнай бібліятэцы.

Іна КІРЫНА

Последние новости

Власть

Лукашенко: всякая финансовая деятельность должна быть подчинена интересам экономики

28 марта 2024
Год качества

В честь 100-летия Глусского района на территории детского сада № 4 Глуска заложили сосновую аллею

28 марта 2024
АПК

Галоўнае — захаваць маладняк. На семінары-нарадзе, які прайшоў у Глусскім раёне, разглядалі тэхналагічныя аспекты захаванасці і вырошчвання маладняку буйной рагатай жывёлы

28 марта 2024
Общество

Реконструкция линейно-кабельных сооружений проводится в Глуске

28 марта 2024
Общество

Районные соревнования по настольному теннису прошли в Глуске

28 марта 2024
Актуально

Надо брать! Новый кредит на потребительские нужды «На родныя тавары» запустил Беларусбанк

27 марта 2024
Актуально

В Могилёвской области дорожные предприятия приступили к озеленению транспортных развязок и придорожных полос

27 марта 2024
Общество

Право знать! В Глуске прошел правовой брейн-ринг

27 марта 2024
Власть

Лукашенко о полете белорусского космонавта: это не только имидж страны, мы — космическая держава

27 марта 2024
Актуально

Над «Крокусом» молитва прозвучит: жлобинчанка Юлия Андросова выразила свою скорбь в стихах

27 марта 2024

Рекомендуем

Актуально

К 100-летию Глусского района объявлен конкурс на лучший логотип. Положение о проведении районного конкурса

20 марта 2024
Культура

Семья Дербеевых представит Глусский район в конкурсе “Семья года”

20 марта 2024
Общество

Торжественное мероприятие ко Дню работников бытового обслуживания населения и жилищно-коммунального хозяйства состоялось в Глуске

22 марта 2024
Общество

Планы у дорожников большие. Интервью с начальником Глусского ДРСУ-213 Иваном Радько

21 марта 2024
Общество

Так в РОВД заведено. На заслуженный отдых проводили первого заместителя начальника Глусского райотдела

26 марта 2024
Общество

В Глуске в День Конституции провели интеллектуальную игру «Жизнь по закону» для старшеклассников школ района. Фоторепортаж

15 марта 2024
Культура

Пойдемте зиму провожать! Народное гулянье «Масленица» пройдет в Глуске 16 марта

15 марта 2024
Общество

Александр Багель выдвинут кандидатом в члены Совета Республики от Глусского района

22 марта 2024