Божа, пазбаў нашы душы ад інваліднасці!
Лацінскае слова “інвалід” азначае “непрыдатны” і ўжываецца ў адносінах да тых, хто ў выніку захворвання, ранення або калецтва абмежаваны ў праявах жыццядзейнасці. Валодаць сацыяльным статусам інваліда — гэта, хутчэй, нагода для смутку, чым для гонару. І некаторыя ільготы інвалідам таму і даюцца, што чалавек з-за хваробы і пакут сам сябе не ў стане забяспечыць у належнай меры.
Так склалася ў нашым грамадстве, што людзі-інваліды жывуць побач з намі, але мы іх імкнёмся не заўважаць. Яны жывуць у асаблівым свеце, пра існаванне якога не здагадваюцца нават бліжэйшыя суседзі. Яны могуць быць неверагодна таленавітымі і духоўна багатымі людзьмі, але грамадства зацята адракаецца ад тых, хто не ўпісваецца ў “пракрустава ложа” ўсеагульнага падабенства.
З вышыні сваіх пражытых 66 гадоў і знаходжання ў статусе інваліда 1-й групы пажыццёва пасля нырца на рэчцы, калі атрымаў цяжкую траўму пазваночніка, я паспрабую асэнсаваць паняцце “інваліднасць”, па-свойму “ўзважыць” гэта лёсавызначальнае для мяне слова.
Інваліднасць — гэта, хутчэй за ўсё, лёс. Яна для мяне стала выпрабаваннем, навучыла памяркоўнасці, думаць і прымаць свет такім, які ён ёсць, і дзякаваць Богу за кожную пражытую ў гэтым свеце хвіліну. Інваліднасць — гэта магчымасць пераасэнсаваць і змяніць да лепшага сваё жыццё, даказаць, што я не горшы за іншых, а часам нават пераўзыходжу некаторых паўнацэнных людзей па мэтанакіраванасці, сіле волі, духу, талентам, дадзеным ад Бога. Гэта цяжка, але на карысць: калі б я быў здаровым чалавекам, наўрад ці хапіла б мне часу (менавіта часу) падумаць над тым, хто я і навошта я нарадзіўся на гэты свет. Мітусня і бытавыя клопаты не дазваляюць гэтага зрабіць.
Інваліднасць — гэта барацьба. Але пасля доўгай барацьбы прыходзіць пакорлівасць. Не, я не склаў рукі. Зразумеў, што хопіць жыць з думкай, што калі-небудзь вярнуся да мінулага жыцця. Гэта адна з праблем, з якой сутыкаецца чалавек, які атрымаў цяжкую траўму, — шкадаванне аб згубленым. Такія думкі трэба адкінуць імгненна. Трэба займацца сабой і паралельна прыстасоўвацца, браць ад жыцця максімум і ўсімі сіламі імкнуцца быць карысным грамадству.
Інваліднасць — не толькі дадатковая нагрузка, але і стымул да творчасці. Калі б не яна, я б не займаўся тым, чым займаюся цяпер: жывапіс алеем (больш за 800 работ), пішу нарысы і аповесці, удзельнічаю ў краязнаўчых віктарынах і конкурсах, у тым ліку літаратурных. Як вынік — мноства дыпломаў і грамат. Супрацоўнічаю з раённай, абласнымі і рэспубліканскімі газетамі. У 2010 годзе выйшла мая кніга “Споведзь чалавека ў інваліднай калясцы”. Дзякуй траўме за жыццёвую мудрасць! Дзякуй за тое, што дапамагла рэалізаваць сябе ў асабліва цяжкія перыяды лёсу. Маёй траўме 35 гадоў, і вельмі цяжка сказаць, кім бы я за гэты час мог быць, калі б не інваліднасць. Напэўна, спіўся б на будоўлях і, магчыма, ужо сышоў бы ў іншы свет, як здарылася са шматлікімі маімі знаёмымі, з якімі працаваў да траўмы.
Бар’ераў для чалавека з абмежаванымі магчымасцямі існаваць не павінна. Галоўныя бар’еры — гэта наш страх і наша лянота, а яшчэ стэрэатыпы, якія замінаюць рабіць тое, што напісана на родзе. Як з імі змагацца? Трэба зразумець, хто ты ёсць, паставіць пэўную мэту і ўпэўнена да яе імкнуцца. Рабіць тое, чаго баішся, і кожны дзень, кожную гадзі-ну, кожную хвіліну пераадольваць сваю ляноту. Гэта заклад поспеху. Я ведаю — сам такі.
Я заўсёды кажу, што ёсць вялікая колькасць людзей, якім горш, чым мне, і слова “інвалід” па большасці не лічу абразлівым. Праўда, аддаю перавагу словам “чалавек з інваліднасцю”, таму што галоўнае — гэта чалавек, а з чым ён, з інваліднасцю ці з роварам, — гэта ўжо другаснае. Мне падабаецца адзін выраз: “У Еўропе інваліды — гэта “людзі з павышанымі запатрабаваннямі”, а ў нас — гэта “людзі з абмежаванымі магчымасцямі”. Прачуйце розніцу.
І яшчэ. Мною напісана матэрыялаў на 2-3 кнігі, і героі — інваліды. Калі ж перафразіраваць словы Канстанціна Сіманава, дык бяда ў тым, што гэтыя рукапісы — усяго толькі рукапісы, якім, па-мойму, прыйшоў час стаць кнігамі. Пакуль гэта мая блакітная мара, якую, можа, хтосьці пачуе, і яна ажыццявіцца.
Валерый ВАСІЛЕЎСКІ
Фота Ірыны ГРАМЫКІ
На здымку: Валерый Васілеўскі
