У Глуску, амаль на самым беразе рэчкі, стаіць жылы дом. Аб яго існаванні ведаюць, напэўна, толькі жыхары Слабады ды той, хто хаця б раз праходзіў каля яго, калі ішоў купацца на рэчку бліжэй да моста. За доўгі час, што я жыву на Слабадзе, у мяне не раз узнікалі пытанні: якім чынам тут пасяліліся людзі, на які адрас сюды дастаўляюць пісьмы і газеты? Але, каб дазнацца больш і задаволіць сваю цікавасць, усё неяк часу не хапала. А некалькі тыдняў назад калега запытала, ці ведаю я, дзе знаходзіцца завулак Мельнічны Двор. Па праўдзе сказаць, назву такую ў Глуску я ніколі не чула, але ўспомніла, што калісьці бацькі гаварылі пра млын на беразе Пцічы. А што, калі па такім адрасе знаходзіцца той самы дом каля ракі? Так і ёсць — маю здагадку пацвердзіла яго гаспадыня Марыя Дзмітрыеўна Тузік, у якой у пашпарце пазначана рэгістрацыя: завулак Мельнічны Двор. Справа ў тым, што ў гэтым месцы да 1958 года сапраўды быў млын, і сталыя глушчане, напэўна, яго памятаюць. Гэта зараз муку і хлеб розных гатункаў можна купіць у магазіне, а раней, амаль да 60—70-х гадоў мінулага стагоддзя, гэтыя прадукты кожная сям’я для сябе рыхтавала сама. Таму млын быў і для сялян, і для местачкоўцаў вельмі важным, можна сказаць, стратэгічным аб’ектам. Вось пра яго і расказаў мне адзін са старэйшых жыхароў Слабады Васіль Іванавіч Гнядзько.
— Млын быў драўляны, двухпавярховы, — распавёў Васіль Іванавіч. — На першым паверсе знаходзілася абсталяванне, а мяшкі з зернем падавалі на другі паверх, дзе яго засыпалі. Спачатку млын быў вадзяны, а ў другой палове 20-х гадоў тут усталявалі паравы рухавік “Ланц”, за кошт чаго павялічылася вытворчасць. Калі жніво завяршалася, шмат сялян з навакольных вёсак везлі зерне ў Глуск малоць на муку. Бывала, што і на ноч прыязджалі, займалі чаргу. А мы, малыя хлапчукі, вельмі любілі вудзіць рыбу пад млыном, які быў размешчаны часткова на беразе, а прыкладна трэць будынка стаяла ў вадзе на палях (на слупах). З млына ў ваду час ад часу прасыпалася зерне, і рыба прыходзіла сюды карміцца. Вось тут мы і здабывалі вялікіх карасёў і яршоў. Падчас Вялікай Айчыннай вайны млын таксама не спыняў сваю працу, хоць і гаспадары ў яго на некаторы час змяніліся. Выстаяў ён і ў перыяд актыўных баёў за Глуск у 1944-м. Пасля вайны, у 1950—1951 гадах, мне давялося тут папрацаваць. У гэтым доме, дзе зараз жыве Марыя Дзмітрыеўна Тузік, была кантора, і я там атрымліваў зарплату. У 50-я гады млын адносіўся да прамкамбіната, і тут, акрамя размолу зерня, была яшчэ ваўначоска і лесапільня. На жаль, у 1958 годзе млын згарэў. Пажар быў такі моцны, што да палаючага будынка не можна было падысці бліжэй чым на 200 метраў. Напэўна, таму і не змаглі выратаваць млын — ён згарэў вельмі хутка, прыкладна за 20—30 хвілін. Новы млын для глушчан праз некаторы час пабудавалі, але ўжо на іншым месцы.
Вольга ЯНУШЭЎСКАЯ
Фота Сяргея РУДЗІНСКАГА
