Учора, 2 лютага, адзначаўся Сусветны дзень водна-балотных угоддзяў. Дата для гэтага дня выбрана з той прычыны, што менавіта 2 лютага 1971 года ў іранскім горадзе Рамсары была падпісана “Канвенцыя аб водна-балотных угоддзях”, якую яшчэ называюць Рамсарскай канвенцыяй. Канвенцыя мае мэтай абарону водна-балотных угоддзяў, якія маюць важнае значэнне, у тым ліку як месца, дзе жывуць вадаплаваючыя птушкі. Знікае балота — знікаюць і гэтыя птушкі, а таксама ўнікальныя расліны.
Беларусь асабліва багатая на водна-балотныя рэсурсы, нездарма нашы палескія балоты называюць лёгкімі Еўропы. Розныя навуковыя даследаванні неаднаразова пацвярджалі гэты тэзіс. Напрыклад, цікавыя звесткі я знайшла на сайце Магілёўскага абласнога камітэта прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя. Адзін гектар балота штогод выводзіць з атмасферы 550—1 880 кілаграмаў вуглякіслага газу і выдзяляе 260—700 кілаграмаў кіслароду. Балоты — прыродныя фільтры вады і санітары аграэкасістэм. Яны рэгулююць плынь рэк, рачулак і нават сілкуюць вялікія рэкі. Напрыклад, Дняпро і Волга бяруць пачатак з балот. Дарэчы, вада ў балотах не застойная, як прынята думаць: калі ў азёрах вада цалкам абнаўляецца за 17 гадоў, то ў балотах — кожныя пяць! На балотах растуць каштоўныя расліны (буякі, журавіны). Акрамя гэтага, балоты прыцягваюць і паглынаюць часціцы пылу, адзін гектар здольны “праглынуць” да трох тон (дарэчы, у пыле знаходзяцца мінеральныя рэчывы, якімі харчуюцца расліны).
Доўгі час балоты лічыліся гіблым месцам. Там гінулі хатнія жывёлы, а малярыйныя камары, для якіх балота — рай, выклікалі эпідэміі. Людзі імкнуліся асушаць дрыгву, каб выкарыстаць багатую торфам плошчу пад палі ці пашы. Меліярацыя ў Беларусі пачалася ў 1856 годзе, калі на тэрыторыі Горы-Горацкага землеўпарадкавальнага інстытута быў упершыню закладзены ганчарны дрэнаж. На Палессі, дзе жывём і мы, меліярацыя праходзіла ў 1873—1898 гадах, тады былі прарыты каналы агульнай даўжынёй 4 660 кіламетраў. У 1920—1930-я гады асушэнне прайшло ў Любанскім раёне. К 1941 году ў Беларусі асушылі 240 тысяч гектараў багны, прадоўжылася меліярацыя і пасля вайны. У 1965-м плошча асушаных земляў перавысіла адзін мільён гектараў…
На шчасце, частка буйных балотных масіваў захавалася ў першапачатковым стане. Зараз праводзіцца работа па забалочванні некаторых асушаных раней тэрыторый, і ў гэтым працэсе ўдзельнічае не толькі беларускі бок, але і іншыя еўрапейскія краіны. Па дадзеных Белстата, на пачатку 2016 года паверхневыя воды, у тым ліку балоты, займалі 6,2 % плошчы Беларусі, гэта 1 286 тысяч гектараў.
Што датычыцца Глушчыны, на сайце Магілёўскай абласной бібліятэкі прыведзены звесткі з “Эканамічнага даведніка Беларускай акадэміі навук “Усе раёны БССР”, датаванага 1933 годам: “У раёне выяўлены наступныя карысныя выкапні: вапнякі — в. Сіманавічы, жалязнякі бурыя і чырвоныя — в. Сіманавічы і в. Жалвінец. У раёне маецца 9 092 га балот са значнымі запасамі торфу”. А вось у наш час, паведамляе сайт бібліятэкі, у Глускім раёне налічваецца “89 балот, пераважна нізінных, належаць да Бабруйска-Глускага тарфянога раёна. Найбольшыя балотныя масівы: Даколька, Барбарова, Загрэбельскае балота, Дзікае балота, Паршчанка, Выгада… Карысныя выкапнi: 89 радовiшчаў торфу з агульнымi запасамi 45,2 млн т. (найбольшыя Даколька, Барбарова, Дзiкае балота, Выгада, Паршчанка); 2 радовiшчы сапрапелю (Выгадскае i Дзiкае)”.
Падрыхтавала Алена ВАЛОШКА
