Дзіўная справа: тое, што раней, гадоў сто назад, было вялікай рэдкасцю, ну, скажам, мяккая канапа, цяпер убачыш у кожнай хаце, ды і не па адной (тых жа канап). А вось тое, што тады абавязкова было ў кожнай хаце, напрыклад, кросны і саматканыя рэчы, цяпер убачыш хіба што ў музеі або дзе па сёлах (у музеях — кросны, а ручнікі ды посцілкі — у вясковых хатах). Мне ж пашчасціла пабачыць сапраўдныя кросны не як музейны экспанат, а як дзеючую прыладу працы, і было гэта ў Заеліцкім Доме рамёстваў.
У адной з яго майстэрань нас сустрэла метадыст-майстар Наталля Грашчанка. Гэта яна займаецца такім распаўсюджаным некалі і такім рэдкім цяпер жаночым рукадзеллем, як ткацтва. Зрэшты, зараз яно ўжо і не рукадзелле ў шырокім сэнсе слова, а народны промысел, які застаўся нам як узор, як прыклад таго, чым займаліся нашы продкі даўней. Пераняла Наталля яго ад сваёй бабулі, таму, калі восем гадоў назад прыйшла ў Дом рамёстваў, дзе ўжо меліся двое кроснаў, добра ведала, што і як з імі рабіць. І справа пайшла. Майстэрства і ўменняў дабавілі розныя навучальныя семінары, фестывалі, дзе сустракалася з такімі ж ткачыхамі, расказвала і паказвала сваё і сама вучылася ў іншых. Цяпер метадыст-майстар Наталля Грашчанка перадае свой вопыт, свае ўменні дзецям. У Доме рамёстваў працуюць два гурткі па ткацтве: у адным вучацца ткаць народныя паясы, у другім — ручнікі і дарожкі.
— Паясы ткуцца на бердзечку і на ніту (прыстасаванні для ручнога ткацтва. — Аўт.), — расказвае Наталля Грашчанка, — гэтаму я вучылася спачатку на семінары ў Магілёве, а потым — па кнізе (гаворка ідзе пра кнігу манахіні Васы (Веры Іванаўны Селівончык) “Беларускія народныя паясы”. — Аўт.) — там апісаны і ўзоры, і тэхніка — вельмі добры дапаможнік. А пра ручнікі, асабліва пра адметнасці мясцовых узораў, я пытаюся ў тутэйшых жыхарак, некаторыя з іх і самі ткалі ў маладосці, шмат у каго засталіся яшчэ бабуліны ручнікі. Усяму гэтаму прадаўжаю вучыцца сама і вучу дзяцей.
Чалавеку недасведчанаму гэта ўсё здаецца надта цяжкім, асабліва палохае вялікая колькасць нітак на станку — як бы ў іх не заблытацца, а дзецям гэта падабаецца, гаворыць Наталля Сяргееўна, яны не баяцца нічога новага, а калі пачынае атрымлівацца, то стараюцца яшчэ больш. І праўда, на кроснах ужо відны быў нейкі прыгожы выраб, аказалася, гэта дарожка на падлогу, той самы палавічок. Думаю, многія не адмовіліся б пакласці такі каля ложка ці каля крэсла, ён адразу ж надасць пакою асаблівую ўтульнасць і нават цеплыню.
Зразумела, што шырокае распаўсюджанне народнае ткацтва ўжо не атрымае, ды і не кожны зможа гэтым займацца, не кожны адолее гэту няпростую навуку. Але захоўваць гэты від рамяства, вывучаць яго гісторыю, сакрэты старых майстрых усё ж трэба, лічыць Наталля Грашчанка. Трэба расказваць і паказваць дзецям, як жылі і чым займаліся іх бабулі і прабабулі, колькі сіл і працы яны ўкладвалі ў кожную рэч, якую рабілі для сваёй сям’і, рабілі з вялікай любоўю. Гэта, калі так можна сказаць, практычныя заняткі па гісторыі роднага краю, тут табе і патрыятычнае выхаванне, і працоўнае навучанне, і развіццё густу і творчых здольнасцяў. Усім гэтым і займаецца метадыст-майстар Наталля Грашчанка.
Т. ЛУГАВАЯ
Фота С. РУДЗІНСКАГА
