Здаўна ў беларусаў любую справу прынята было рабіць талакою, разам. І сапраўды, там, дзе адзін-два над чым-небудзь б’юцца-б’юцца, бывае, што і адступяцца, то, калі ўзяцца грамадою, і вялікая справа з месца зрушыцца. Датычыцца гэта не толькі працы, але й адпачынку, нездарма ў нас любое свята раней заўжды адзначалі ўсёй вёскай.
Так думалася мне, калі ў Касарычы сталі збірацца ўсе ўдзельнікі маючага адбыцца тут абрадавага калядавання. Дзівосным чынам агульнай справай, агульным інтарэсам тут аб’ядналіся вельмі розныя людзі. Па-першае, гасцінны гаспадар дома, дзе мы з дарогі пілі духмяную гарбату, масквіч з касарыцкімі каранямі Андрэй Уфімцаў. Па-другое, артысты фальк-групы “Гаманіна” пры Беларускім дзяржаўным універсітэце інфарматыкі і радыёэлектронікі і іх кіраўнік Наталля Сазановіч, якія і прапанавалі наладзіць свята для мясцовых жыхароў і разам з імі. З Масквы ў Касарычы прыехала Кацярына Затулівецер, заснавальніца сацыяльна-турыстычнага праекта “Альтурызм”. Каця арганізоўвае паездкі для тых, хто жадае зрабіць добрую справу, правесці час з карысцю: і адпачыць, і падтрымаць мясцовыя ініцыятывы, якія дапамагаюць палепшыць жыццё ў вёсках. Спадзяюся, што з Кацярынай мы яшчэ сустрэнемся, бо такую “турыстычна-альтруістычную” групу яна намерваецца прывезці ў Касарычы вясною, а пакуль што завітала да касарычан на Каляды, бо ўпадабала гэтую ціхую прыгожую вёску з першага свайго наведвання яшчэ ў снежні мінулага года. Прыехала бабруйчанка Алена Вабішчэвіч, у якой у Касарычах жыла бабуля, а яна сама цяпер узяла на сябе клопат па адраджэнні ў вёсцы царквы. Ну і мы, карэспандэнты газеты “Радзіма”, звязаныя з Касарычамі прафесійным інтарэсам.
Усе гэтыя людзі сабраліся не дарэмна, і не дарэмнымі аказаліся ўсе намаганні, зборы, рэпетыцыі і доўгая дарога, бо былі і слухачы, і гледачы. Маладзейшыя ды хто жыве блізка прыйшлі самі, бабуль, што жывуць далёка, падвезлі на машыне (вёска ж вялікая, ідзі дайдзі па снезе). Адно тое не магло не радаваць, што гэтыя бабулі і дзядулі сабраліся разам, як гэта было колісь на вячорках ці ў клубе, гутарылі, абмяркоўваючы навіны (бо па зімнім часе не так часта некаторыя і бачацца). Выбраліся на свята старэйшыя жыхары вёскі баба Вольга, баба Люба і яе гаспадар дзед Васіль, баба Маня, баба Вера і баба Надзя, а таксама дзядзька Валодзя (так мясцовыя называюць “свайго” ветэрана вайны Уладзіміра Лысака) і дзед Павел. Шкадавалі артысты з “Гаманіны”, што не змагла прыйсці баба Воля, якая ў іх мінулы прыезд расказала і нават паказала (а ёй, гэтай бабулі, кажуць, за 80!), як у былыя часы на Каляды кулікаліся: пераапраналіся мядзведзем і куляліся.
Не трэба і казаць, што настрой зрабіўся яшчэ больш прыўзнятым, калі артысты заспявалі ды зайгралі на баяне, а потым уключыўся барабан, як бальзам на душу, паліліся гукі валынкі, далучыліся іншыя музычныя інструменты (на жаль, не ўсе назвы іх мне вядомыя). Каляды — гэта ж свята, і песні артысты падабралі мажорныя, вясёлыя. Прычым гэта былі менавіта тыя самыя, сапраўдныя народныя песні пра Божае нараджэнне, пра святыя дні і шчодрыя вечары. Дарэчы, адна з іх — “Шчадрую, шчадрую, каўбасу чую…” — прагучала ў тым варыянце, як яе спявала жыхарка Касарыч Марыя Макараўна Юневіч, якая пражыла 104 гады. Артысты з “Гаманіны” развучылі песню па зробленым некалькі гадоў таму відэазапісе. Была ў калядоўшчыкаў і зорка, ды яшчэ якая прыгожая, і Каза з імі хадзіла, вясёлая ды рухавая. І торба ў іх была палатняная, з якой яны цукеркі даставалі і гледачоў частавалі, хаця на Каляды прынята наадварот рабіць.
А танцы? Хіба можна было ўстрымацца, каб не стаць у круг? Я, чалавек да танцаў не надта здатны, з задавальненнем прайшлася ў “Кракавяку” ды “Каханачцы”, дзякуй дзяўчатам з “Гаманіны” — падказвалі, што і як рабіць. Ды й бабулі, амаль усе ўжо з кійкамі, прытупвалі на месцы, а жвавейшыя дык і танчыць выйшлі. Мужчыны, праўда, на запрашэнне артыстак выйсці ў круг засаромеліся, але шчыра дзякавалі: і за запрашэнне, і ўвогуле за свята. Сапраўдную прамову, кароткую, але змястоўную, сказаў дзядзька Валодзя Лысак, звяртаючыся да артыстаў і маладзейшых аднавяскоўцаў: маўляў, усё правільна зрабілі, добра арганізавалі, парадавалі ад душы.
Дарэчы, удзячнасць касарычан была не толькі на словах, але і на справе. Гасцей частавалі адмысловай юшкай. Асаблівасць яе ў тым, што варыцца яна на булёне з пеўня. Запісвайце або запамінайце рэцэпт: спачатку варыцца певень (на крайні выпадак, курыца), потым яго дастаюць і пускаюць на іншыя стравы, а на гэтым булёне ўжо варыцца юшка з рыбы. Да прыгатавання гэтай адмысловай юшкі “адказныя” за яе Пятро Шарамет і Міхаіл Багук падышлі і сапраўды вельмі адказна, зрабілі ўсё як мае быць, таму госці яе елі ды нахвальвалі. Вельмі хвалілі і іншыя стравы, якія прыгатавалі Міхаіл Коўзун і яго жонка Наталля Кліменка, менавіта на іх падвор’і адбылося частаванне, да якога, дарэчы, так ці інакш прыклалі руку і іншыя маладзейшыя жыхары Касарыч. Хто лазню паліў, хто дровы насіў, як, напрыклад, Мікалай Кудрэйка.
Вось колькі людзей аб’ядналася вакол адной добрай справы. І ўсё, заўважце, без загадаў, без пануканняў і прымусу. Ну што тут скажаш: захацелі — і зрабілі, самі для сябе.
Аксана ВАСІЛЕЎСКАЯ
Фота Сяргея РУДЗІНСКАГА
