Темы

Праект “Мясцовы каларыт”. Для чаго гаспадыні ступа

Праект “Мясцовы каларыт”. Для чаго гаспадыні ступа

Самая першая асацыяцыя, якая прыходзіць на розум, калі мы чуем слова ступа, — Баба Яга. А гэта, між іншым, сведчыць аб тым, што драўляная ступа — старажытная прылада, якой з даўніх, бадай што, з міфалагічных часоў карысталіся нашыя продкі. Дарэчы, ступай і таўкачом, зробленымі з каменю, ва ўсім свеце чалавек карыстаўся яшчэ з каменнага веку. У Беларусі найбольш распаўсюджаны былі драўляныя ступы.

Ступа — гэта традыцыйная сялянская прылада для апрацоўкі збожжа на крупы, якая была ў кожнай хаце. Імі карысталіся па меры патрэбы, нарыхтоўваючы крупы на адзін або два тыдні. Збожжа ў ступе таўклі таўкачом — тоўстай струганай палкай з паўкруглымі канцамі з выемкай, каб зручней было трымаць, даўжыня палкі дасягала 90—110 сантыметраў.

Звычайна ступы рабілі з тоўстага ствала дуба, граба, радзей — з таполі ці ліпы, вышынёй 110—120 сантыметраў. У ствале выдзёўбвалі конусападобную выемку глыбінёй 40—50 сантыметраў і дыяметрам у верхняй частцы 35—40 см.

У народнай свядомасці ступа з таўкачом мела міфалагічную сімволіку. Яна ўсведамлялася як злучэнне мужчынскага і жаночага пачатку. Да гэтага часу непаваротлівую жанчыну называюць ступа, а няспрытнага сарамлівага мужчыну — таўкачом.

Я была ўпэўнена, што цяпер драўляную ступу можна сустрэць толькі ў музеі. Але жыхарка вёскі Дубровы Ганна Іванаўна Прыбыш расказала, што і зараз у іх хатняй гаспадарцы “працуе” старая драўляная ступа. Праўда, не па сваім прамым прызначэнні, але ж усё-такі ёю карыстаюцца.

“Мы сяголета ў яе зерне сыпалі, — растлумачыла Ганна Іванаўна. — Перайшла гэта прылада ў нашу гаспадарку як спадчына ад родзічаў. Думаю, што ступе не менш як сто гадоў, а можа, і болей. Яна 110 сантыметраў у вышыню, выдзеўбаная з цэлага ствала дрэва, вельмі крэпкая, нідзе не пашкоджаная, з драўлянымі абручамі. Таўкач да яе, на жаль, не захаваўся”.

Ступы, як ужо непатрэбныя прылады працы, але вельмі каштоўныя з этнаграфічнага і гістарычнага пункту гледжання, глушчане падаравалі раённаму гісторыка-краязнаўчаму музею. Напрыклад, адну ў 2012 годзе перадаў музею Іван Рыгоравіч Галамака. Зараз у музеі захоўваецца некалькі такіх драўляных экспанатаў.   

У беларускіх гаспадарках карысталіся драўлянымі ступамі амаль да канца 1950-х гадоў. Пазней, у другой палове ХХ стагоддзя, патрэба ў такіх вялікіх, для зерня, ступах знікла. А вось малымі ступкамі, металічнымі, гранітнымі і нават мармуровымі, многія гаспадыні карыстаюцца і зараз. Гавораць, што спецыі, растоўчаныя ў ступцы непасрэдна перад прыгатаваннем блюда, надаюць страве больш насычаны смак і водар. Акрамя таго, здробненыя перад самым прыгатаваннем прадукты захоўваюць усе свае карысныя рэчывы.  

І яшчэ цікавы факт. Калі вам калі-небудзь пашчасціць размаўляць з прыхільнікам будызму, то слова “ступа” ён зразумее зусім па-іншаму, чым мы. Справа ў тым, што ў будыйскай архітэктуры манументальнае збудаванне для захоўвання рэліквій называецца таксама ступа.

Вольга ЯНУШЭЎСКАЯ

Фота дадзена Ганнай Прыбыш і раённым музеем

Последние новости

Актуально

День правового просвещения и личный прием граждан прошел в Глусском УКП «Жилкомхоз»

28 марта 2024
Власть

Лукашенко: всякая финансовая деятельность должна быть подчинена интересам экономики

28 марта 2024
Год качества

В честь 100-летия Глусского района на территории детского сада № 4 Глуска заложили сосновую аллею

28 марта 2024
АПК

Галоўнае — захаваць маладняк. На семінары-нарадзе, які прайшоў у Глусскім раёне, разглядалі тэхналагічныя аспекты захаванасці і вырошчвання маладняку буйной рагатай жывёлы

28 марта 2024
Общество

Реконструкция линейно-кабельных сооружений проводится в Глуске

28 марта 2024
Общество

Районные соревнования по настольному теннису прошли в Глуске

28 марта 2024
Актуально

Надо брать! Новый кредит на потребительские нужды «На родныя тавары» запустил Беларусбанк

27 марта 2024
Актуально

В Могилёвской области дорожные предприятия приступили к озеленению транспортных развязок и придорожных полос

27 марта 2024
Общество

Право знать! В Глуске прошел правовой брейн-ринг

27 марта 2024
Власть

Лукашенко о полете белорусского космонавта: это не только имидж страны, мы — космическая держава

27 марта 2024

Рекомендуем

Актуально

К 100-летию Глусского района объявлен конкурс на лучший логотип. Положение о проведении районного конкурса

20 марта 2024
Культура

Семья Дербеевых представит Глусский район в конкурсе “Семья года”

20 марта 2024
Общество

Торжественное мероприятие ко Дню работников бытового обслуживания населения и жилищно-коммунального хозяйства состоялось в Глуске

22 марта 2024
Общество

Планы у дорожников большие. Интервью с начальником Глусского ДРСУ-213 Иваном Радько

21 марта 2024
Общество

Так в РОВД заведено. На заслуженный отдых проводили первого заместителя начальника Глусского райотдела

26 марта 2024
Общество

В Глуске в День Конституции провели интеллектуальную игру «Жизнь по закону» для старшеклассников школ района. Фоторепортаж

15 марта 2024
Культура

Пойдемте зиму провожать! Народное гулянье «Масленица» пройдет в Глуске 16 марта

15 марта 2024
Общество

Александр Багель выдвинут кандидатом в члены Совета Республики от Глусского района

22 марта 2024