Восеньскія святы заўсёды былі, бадай што, самымі любімымі ў беларусаў, бо  ў гэты час у сялян завяршалася цяжкая, напружаная пара сельскагаспадарчых работ. У верасні звычайна заканчвалі збіраць ураджай, і як вынік гэтай вялікай працы — абрад і свята “Багач”. Праводзілі яго ў розных кутках Беларусі, але не па ўсёй тэрыторыі. Называлі яго па-рознаму: Багатнік, Багатуха, Гаспожка Багатая, Другая Багародзіца, Другая, Малая, Меншая Прачыстая і іншымі назвамі. Абрад прымяркоўвалі да дня восеньскага раўнадзенства, а з прыходам хрысціянства — да дня нараджэння Божай Маці. Гэта свята толькі падсумоўвала зробленае, а сялян чакалі далейшыя, але ўжо значна меншыя, работы: “Багач — бярыся за рагач (саху), ідзі пад авёс араць”.

Каб сучасныя дзеці не забываліся на традыцыі продкаў, у Цэнтры творчасці Глуска расказалі і паказалі вучням з гімназіі, як праводзіўся калісьці абрад “Багач”. Галоўнымі атрыбутамі яго з’яўляюцца сноп жыта і кошык з зернем: іх асвячаў свяшчэннік і яны захоўваліся ў чырвоным куце адной з сялянскіх хат да наступнага ўраджаю. Калісьці ў адзін вялікі кошык па жмені свайго зерня з новага ўраджаю неслі сяляне з усёй вёскі, а потым асвечаным зернем абносілі вёску. Зараз жа дзеці па кругу бралі з мяшэчка крыху зярнятак і сыпалі ў агульны кошык. А яшчэ кожны з вучняў дакрануўся да сімвалічнага жытнёвага снапа. Лічылася, што гэтыя абрадавыя дзеянні маюць магічны сэнс: яны павінны засцерагчы ўдзельнікаў абраду ад бяды і хвароб, ад нячысцікаў і злых сіл.

Кожнае свята і раней, і сёння не абыходзіцца без забаў і гульняў. Вось і на мерапрыемстве Цэнтра творчасці дзеці таксама забаўляліся рознымі гульнямі, але ўжо з сучаснымі элементамі. Напрыклад, усім вядома гульня “Гарачая бульба”, калі ўдзельнікі адзін аднаму хутка перадаюць пад музыку “бульбу”, а той, у каго яна застанецца ў руках, калі музыка спыніцца, выбывае з гульні. Дык вось зараз выбываючаму ўдзельніку яшчэ патрэбна было і выканаць трэндавы танец з Цік-Тока. Некаторыя дзеці саромеліся, а іншыя дык вельмі прыгожа танчылі. Яшчэ гулялі ў “Пярсцёнак” (і ў нашым дзяцінстве гэту гульню вельмі любілі — “пярсцёначак, пярсцёначак, выйдзі на ганачак”), у “Малечыну-калечыну” і “Залатыя вароты”, на хуткасць збіралі лыжкаю бульбу ў кошык. Асабліва спадабалася гімназістам гульня, якая называлася “Кот у мяшку”. Патрэбна было з завязанымі вачыма распазнаць садавіну і гародніну з кошыка. Банан пазналі абсалютна ўсе гульцы, а яшчэ бульбу, перац, кукурузу, цыбулю. А вось часнок і пацісон (асабліва апошні) заставілі дзяцей задумацца. Пацісон, напэўна, яны бачылі ў сваім жыцці ўпершыню. Цяпер будуць ведаць, як ён выглядае.

Пакуль большасць рабят гуляла ў актыўныя гульні, іншыя на майстар-класе плялі сабе бранзалеты-абярэгі з нітак. Цікава, што такой справай займаліся не толькі дзяўчынкі, а і хлопчыкі. Некаторыя з іх, як высветлілася, майстры ў гэтай справе, бо пастаянна ходзяць на адпаведны гурток у Цэнтр творчасці.

Этнографы лічаць “Багач” ужо зніклым абрадам. Але паступова ён адраджаецца, праводзяць яго зараз у Вязынцы, у Дудутках, іншых турыстычных месцах і музеях Беларусі, а таксама вось і ў нас у Цэнтры творчасці.

Вольга ЯНУШЭЎСКАЯ

Фота аўтара