У сумесным творчым праекце газеты “Радзіма” і раённага савета ветэранаў “Алея славы” мы знаёмім чытачоў з нашымі землякамі, што сваёй руплівай працай, высокімі дасягненнямі праслаўлялі Глускі раён. Сярод такіх людзей — жыхар вёскі Турыно Пётр Васілевіч Долбік, былы галоўны інжынер калгаса “Дружба”, які адпрацаваў у гэтай гаспадарцы з 1967 па 2003 год, аж да выхаду на заслужаны адпачынак.

Вучыцца на выдатна

Дзяцінства Пятра Долбіка, як і яго аднагодкаў, прыйшлося на пасляваенны час. Усяго, што людзі яго пакалення дасягнулі ў жыцці, ім прыходзілася дамагацца сваімі ўласнымі сіламі, сваёй цяжкай працай. Наш сённяшні герой нарадзіўся ў вёсцы Балашэвічы, у шматдзетнай сям’і: дзевяць дзетак было ў бацькоў, але двое з іх памерлі падчас вайны. Бацька загінуў. Маці адна падымала сямёра дзяцей. Пасля заканчэння Балашэвіцкай сямігодкі Пятро вырашыў атрымаць сярэднюю адукацыю і працягнуў вучобу ў Глускай сярэдняй школе № 2. Больш за шэсць кіламетраў толькі ў адзін бок, ад Балашэвіч да Глуска, у дождж, завею, спякоту, шэсць дзён на тыдзень, пешшу хадзіў мэтанакіраваны вучань у школу. Вучыўся вельмі добра — у атэстаце сталасці, які мне паказаў Пётр Васілевіч, па асноўных прадметах, такіх як геаметрыя, трыганаметрыя, алгебра, фізіка ды многіх іншых, стаіць адзнака “выдатна”. Безумоўна, з такім атэстатам грэх было не пайсці вучыцца ў ВНУ. Так Пятро і зрабіў. Паступіў у Інстытут механізацыі сельскай гаспадаркі. Сярод вышэйшых навучальных устаноў выбраў тую, якая была яму бліжэйшая па духу, ды і сябры таксама туды паступалі, разам усё ж лепш. Спецыяльнасць інжынера па тым часе  хоць і не грашовая, затое вельмі важная і патрэбная. Ды й працаваць на зямлі Пятру было не звыкаць: ад малых жа гадоў з сельскай гаспадаркай звязаны.

На цаліне

У 1965 годзе, пасля заканчэння інстытута, Пятра накіроўваюць па размеркаванні ў Казахстан. Думаў, канешне, што на радзіме спатрэбяцца яго веды, але ж лёс закінуў ад роднай вёскі болей чым за тры тысячы кіламетраў.

“Мяне размеркавалі, — распавядае Пётр Васілевіч, — у Какшэтаўскую вобласць, Чыстапольскі раён, саўгас “Чырвоназнаменскі”. Гэта быў нямецкі пасёлак, цалінныя землі. Падчас вучобы я там праходзіў практыку на працягу пяці месяцаў, але не думаў, што траплю туды і працаваць. Саўгас па нашых, беларускіх, мерках быў проста вялізны — больш за 200 тысяч гектараў зямлі, тэхнікі шмат. Гэта на той час была гаспадарка, добра забяспечаная самымі сучаснымі машынамі, трактарамі і камбайнамі. Калі я ехаў туды, мае родзічы шкадавалі, маўляў, як ты там будзеш жыць, там жа голад, есці няма чаго. Але ж гэта было не так: выдатная сталовая, трохразовае харчаванне, ежу работнікам прывозілі прама ў поле… Я працаваў інжынерам-кантралёрам майстэрні. Па дамоўленасці пасля інстытута патрэбна было адпрацаваць тры гады, але ўжо пасля двух мяне заела нуда, засумаваў, так моцна захацелася дамоў. І я паехаў дахаты… Тут ужо ўладкаваўся ў калгас і напісаў у Казахстан ліст з просьбаю выслаць мне працоўную кніжку. А адтуль прыйшоў адказ ад начальніка ўпраўлення сельскай гаспадаркі Чыстапольскага раёна. У тэлеграме было напісана: “Для вашага звальнення падстаў няма, неадкладна выязджайце на працу”. Але я на свой страх і рызыку не паехаў. Так там і засталася мая працоўная кніжка”.

Вал пятай перадачы з каробкі ДТ-54

“Трэба адзначыць, што на першым працоўным месцы я даволі хутка набраўся досведу, свае тэарэтычныя веды замацаваў на практыцы і ў Глускі раён вярнуўся добра падрыхтаваным спецыялістам, — працягвае свой расказ мой суразмоўнік. — Тут уладкаваўся на пасаду галоўнага інжынера ў калгас “Дружба”, што знаходзіўся ў вёсцы Турыно. Калі прыйшоў на склад у райсельгастэхніку, пажылая кладаўшчыца вырашыла ўчыніць мне выпрабаванне. Кінула жалезную дэталь на падлогу ды кажа: “Хлопчык, скажы ты мне, што гэта за жалязяка такая?” Я кажу: “Якая жалязяка, гэта ж вал пятай перадачы з каробкі ДТ-54”. І нумар, і групу назваў — карацей кажучы, адказаў, як на экзамене. Яна толькі пасміхнулася задаволена: выпрабаванне прайшоў, значыць”.

Пётр Васілевіч вельмі цёпла адзываецца пра свайго першага на Глушчыне кіраўніка — старшыню калгаса “Дружба” Ісая Купрыянавіча Бурынава. “Гэта быў чалавек старой загартоўкі, моцны кіраўнік, — распавядае мой суразмовец, — вельмі адданы сваёй справе, гаспадарцы. Ён быў па-ваеннаму дысцыплінаваны, строгі, сам адказна адносіўся да працы і нас да гэтага прывучыў. Кожны, ці то я, галоўны інжынер, ці то аграном або заатэхнік, — усе на сваіх месцах імкнуліся працаваць на сто адсоткаў, а то і болей”. 

За працоўную доблесць

Пётр Васілевіч адзначыў, што працаваць за столькі год прыходзілася ў розных умовах і з рознымі людзьмі — лёгка і спакойна ніколі не было. Каб усё спраўна працавала, трэба было думаць, прыдумляць, вынаходзіць, майстраваць…

Вось што пісала раённая газета “Сцяг Радзімы” пра Пятра Долбіка ў лютым 1985 года: “Сямнаццаць пасяўных і ўборачных на яго рахунку. І не было ніводнай з іх, каб не калдаваў напярэдадні над якой-небудзь чарговай тэхнічнай навінкай, самадзейным прыстасаваннем”. За 36 гадоў, што Пётр Долбік працаваў галоўным інжынерам, у гэтай галіне неаднаразова адбываліся перамены ў арганізацыі працы. Напрыклад, аднаго часу выкарыстоўваўся паточна-цыклавы метад, які ўвялі па ініцыятыве сакратара абкама Леонава. Сутнасць метаду: уся тэхніка і вадзіцелі, механізатары пераходзілі ад калгаса ў падпарадкаванне райсельгастэхнікі. Кожны тыдзень галоўны інжынер ездзіў туды са справаздачай аб выніках працы, расходах сродкаў, камплектуючых і іншых матэрыялаў. “У 1960—1970-я гады механізатарам, — працягвае размову Пётр Васілевіч, — было вельмі цяжка працаваць. Тагачасная тэхніка ў параўнанні з цяперашняй — гэта як каменная і жалезная сякеры. Многія трактарысты сваё здароўе падарвалі, працуючы ў цяжкіх умовах, на гусенічных трактарах, дзе вечны ляск, пыл і гразь”.           

Як прызнаўся мой суразмовец, калгаснае жыццё ў асноўным было звычайным, дні праходзілі аднолькава, але часам здараліся і яскравыя, прыемныя моманты. “Вось, напрыклад, — працягвае размову Пётр Васілевіч, — аднойчы на базе нашага калгаса праводзіўся раённы семінар па ўборцы бульбы з удзелам прадстаўнікоў вобласці. Да яго патрэбна было прыдумаць і зрабіць які-небудзь новы механізм, агрэгат. Цягам аднаго дня я з камандай нашых мясцовых рацыяналізатараў зрабілі невялікі агрэгат для збівання на полі бульбоўніку і пустазелля (а гэта на самой справе была вялікая праблема, бо быльнік рос, бывала, і ў рост чалавека). Прыдумалі, зварылі, зрабілі агрэгат і выставілі яго для азнаямлення падчас семінара. Спадабаўся ўсім. А сакратар райкама партыі, які таксама прысутнічаў на мерапрыемстве, падазваў да сябе і доўга хваліў мяне і нашу каманду. Гэта было вельмі прыемна. А яшчэ адна аддушына ў чарадзе будняў — песня. Я ж “вечны” ўдзельнік калектыву мастацкай самадзейнасці калгаса быў. Безумоўна, удзельнічалі ў конкурсах-аглядах розных узроўняў, якія праводзіліся не толькі ў Глуску, але і ў нашым вясковым старым клубе”.

Увогуле, прызнаецца Пётр Долбік, жыццё спакойным не было, хапіла розных падзей, і добрых, і не вельмі (а як жа без гэтага). Але сумаваць, нудзіцца нельга было, ды і часу на гэта не хапала. Так што жыў актыўна, на ўсё глядзеў з аптымізмам.

У 1985 годзе Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР за поспехі, дасягнутыя ў выкананні заданняў адзінаццатай пяцігодкі і сацыялістычных абавязацельстваў па вытворчасці і перапрацоўцы сельскагаспадарчай прадукцыі, сярод іншых працаўнікоў медалём “За працоўную доблесць” быў узнагароджаны і Пётр Васілевіч Долбік. У адным з лютаўскіх нумароў цэлая газетная паласа ў раёнцы была прысвечана менавіта яму. У ліпені 1986 года Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР Пётр Долбік узнагароджаны ордэнам “Знак Пашаны”. “Гэта не толькі мая заслуга, — сціпла гаворыць мой суразмовец, — а і тых людзей, хто працаваў побач, хто дапамагаў і маральна, і рэальна. Большасць з механізатараў былі працаўнікамі з вялікай літары, цярплівымі і безадмоўнымі: калі патрэбна пасля працы затрымацца або ў выхадны дзень выйсці, значыць, выходзілі і працавалі. У калгасе ж праца была круглы год: адзін працэс заканчваўся, другі пачынаўся, і так бясконца. Хачу ўспомніць механізатараў Георгія Сямёнавіча Ляшчынскага, Мікалая Іванавіча Сінкевіча, Рыгора Кіпеля, Максіма Грыгор’ева”.

Яго аддушына

З выхадам на заслужаны адпачынак рытм жыцця нашага героя, канешне, стаў больш размераны і не такі актыўны. З’явілася больш  часу на творчасць. Пётр Васілевіч працягвае спяваць, ён актыўны ўдзельнік ансамбля “Зносіны”, а яшчэ са школьнай пары і дасюль ён піша вершы. Не раз друкаваліся яго паэтычныя творы і ў раённай газеце. З калектывам “Зносіны” ў лютым гэтага года, яшчэ да пачатку пандэміі, ездзіў Пётр Долбік на конкурс мастацкай самадзейнасці ў Бабруйск, там глушчане атрымалі дыплом ІІІ ступені. Канцэртны касцюм і зараз акуратна вісіць на відным месцы, падрыхтаваны і гатовы быць надзетым у любы час. “Без песні жыць немагчыма, — кажа Пётр Васілевіч, — спяваць я вельмі люблю і, калі мяне запрашаюць паўдзельнічаць у канцэртах, з вялікай радасцю згаджаюся. Гэта зараз мая аддушына”.

Напрыканцы хочацца прывесці адзін з вершаў Пятра Васілевіча, які быў надрукаваны ў раёнцы ў лютым 1985 года:

Прызнанне

Я не апошні і не першы

Складаць спрабую свае вершы.

Складаю іх я ўначы,

Складаю ў думках, ідучы.

Ў спакоі, ў шумную пару

Я давяраюся пяру.

Выношу думкі на паперу.

Няхай сабе чытач не верыць.

Ды калі ў думках, словах згода —

Я адчуваю асалоду,

Што апаноўвае істоту.

І паўсядзённая работа

Ідзе спарней, ідзе з ахвотай.

Вольга ЯНУШЭЎСКАЯ

Фота аўтара і з архіва

Пятра Долбіка