Перш чым дабрацца да месца дзеяння, мне з калегай прыйшлося скінуць свае “гарадскія” туфлікі і надзець рызінавікі. Зрабіць гэта нам параіў адзін з мясцовых дачнікаў (ён жа і выдзеліў нам па пары гэтага абутку). У правільнасці такога рашэння мы ўпэўніліся, як толькі рушылі па сцяжынцы сярод густога і высокага чароту, яшчэ мокрага пасля начнога дажджу.
Справа была ў суботу, 21 ліпеня, і ў Касарычы мы выбраліся паглядзець, як праводзяцца спаборніцтвы касцоў, на якія нас запрасіў той самы дачнік Андрэй Уфімцаў. Праўда, нам прапаноўвалі і самім паўдзельнічаць, але мы ўсё ж такі абмежаваліся назіраннямі і майстар-класам ад Сяргея Грабко, які касой валодае віртуозна і ведае пра яе, пэўна, усё. Міжволі прыгадаўся дзядзька Антось з “Новай зямлі”, хаця Сяргей і маладзейшы за коласаўскага героя, і жыве зараз у горадзе. Але з маленства, расказвае ён, станавіўся на сенакосе за бацькам, а ззаду касіў дзядзька. Тут ужо падлетку варон лавіць не было калі: каб не падрэзалі пяты, даводзілася трымацца зададзенага дарослымі касцамі тэмпу. Вось дзе яно было, выхаванне ад жыцця, вось дзе захаванне народных традыцый. Не, я не бурчу і не прызываю ўсіх вярнуцца ў вёску і пачаць касіць косамі, а не трымерамі. Але пагадзіцеся, пара сенакосу для беларусаў заўсёды была адметнай, важнай, асаблівай і знакавай, шмат у чым вырашальнай. Прычым не толькі для гаспадаркі, але часам і ў асабістым жыцці. (Успомніце хаця б, як завязалася каханне паміж Васілём і Ганнай у “Людзях на балоце”).
Так, касьба — важны момант, а тут яшчэ і вёска Касарычы. Як было не скарыстацца такім супадзеннем яе жыхарам, калі яны выношвалі ідэю мерапрыемства, здольнага аб’яднаць і сабраць разам усіх вяскоўцаў. Так было вырашана правесці спаборніцтва касцоў, пакуль што пробнае, камернае, у вузкім, як кажуць, коле. Праходзіла яно бадай што на беразе рэчкі, таму і спатрэбіліся нам рызінавыя боты. Канешне, уся вёска не сабралася, але чалавек з дзесяць, уключаючы і нас, зявак, прыйшло.
Праўда, уласна касілі толькі чацвёра, гэта Пятро Шарамет, Уладзімір Лысак, ужо згаданы вышэй Сяргей Грабко і — увага! — Наталля Кліменка. Так-так, за касу ўзялася і жанчына, і няхай даруюць мне астатнія ўдзельнікі, пракос атрымаўся ў яе ці не лепей за іншыя. Па ўмовах, кожнаму касцу давалася на “работу” тры хвіліны, а пры падвядзенні вынікаў улічвалася і даўжыня пракосу, і наколькі чысценька выкашана, і іншыя важныя параметры, нам незразумелыя, але вопытным касцам вядомыя. Дарэчы кажучы, тут не было журы за засцеленым абрусам сталом, як не гучалі ўрачыстыя прамовы адкрыцця і закрыцця і не грымелі фанфары. У гэтым і не мелася патрэбы, бо маштаб мерапрыемства, яшчэ раз заўважу, быў камерны, і галоўнай яго мэтай было ажывіць будні вяскоўцаў, аб’яднаць людзей агульнай справай. Што датычыць ацэньвання, балы таксама не выстаўляліся, проста ўсе разам, у першую чаргу тыя самыя вопытныя касцы, праверылі якасць зробленага і вынеслі вердыкт. Шчыра кажучы, крыху нечаканы: перамагло, сказалі, сяброўства. Ну дык і добра!
